زبانهای ایرانی به مجموعه زبان هایی گفته میشود که در فلات ایران و از ترکستان تا آناتولی و از قفقاز تا رود سند بدان ها سخن رانده میشود . پارسی فقط یکی از خانواده های آنست . زبان های سغدی خوارزمی و دری زبان های ایرانی شرق و زبانهای پارسی میانه کردی زبانهای غربی آن هستند . زبان دری که امروزه به آن فارسی نو میگویند حدود ۱۵ قرن پیش در شرق ایران پدید آمد و زبان درباری ساسانیان بود . ازین رو در بین عامه مردم کمتر گویشور داشت . پارسی میانه یا پهلوی اما زبان رسمی دوره ساسانی بود که تا سده اول بعد از اسلام در ایران ماندگار بود . زبان فارسی دری وامدار زبان پارسی میانه و زبان های پیشین ایرانی است . این زبان تا سده دوم هجری هویت مستقل بعنوان زبان رسمی ایرانیان نداشت تا اینکه در سده سوم توسط یعقوب لیث صفاری زبان رسمی دربار و قلمرو تحت حکومت وی شد تا در برابر نفوذ فرهنگی بغداد حرفی برای گفتن داشته باشد . در سده چهارم به همت پادشاهان سامانی و دانشمندان و سخنوران ایرانی زبان فارسی نو به زبان علمی و زبان دوم جهان اسلام تبدیل شد . این دوره عصر طلایی فرهنگ ایرانی و زبان فارسی بود که با ظهور شاعرانی چون رودکی و فردوسی و بزرگانی چون ابوعلی سینا ادامه یافت . با ورود ترکان غزنوی به شرق ایران دوره جدیدی آغاز شد . قبایل ترک برای خروج از سلطه مغولان و ایجاد هویت برای خود اسلام پذیرفته اند و با آشنایی با فرهنگ ایرانی جذب آن شدند . در سار ۳۵۱ هجری با حمله سلطان محمود غزنوی به هند زبان فارسی به هند راه یافت و زبان رسمی آن دیار تا ده قرن بعد شد . در دوره اوج حکومت سلجوقی زبان فارسی به آسیای صغیر و روم شرقی وارد شد . با حمله مغول زبان فارسی شکل دیگری یافت . عرفان به شعر راه یافت و دنیابیزاری بر ادبیات حاکم شد . در سرزمین های غیر ایران زبان رشد یافت و شاهان گورکانی هند شعرای پارسی گو را پرورش میداند . در سده نهم صفویان روی کار آمدند و دوره اوج فرهنگ ایرانی دوباره آغاز شد . شاهان صفوی با اینکه ترک بودند اما خود را دوستدار فارسی نشان میدادند چون رقیبانی چون شاهان عثمانی و شاهان گورکانی داشتند . همزمان با ایران زبان فارسی در قلمرو عثمانی زبان علمی و زبان حکمت بود و چنان ارج نهاده میشد که خلفای عثمانی بدان شعر میگفتند و کسانی که میخواستند خود را با فرهنگ نشان دهند خود را فارسی معرفی میکردند که به مُتفّرسین(فارسی نمایان ) معروفند . در قرن ۱۸ میلادی زبان فارسی برای همیشه در هندوستان توسط انگلیسی ها نابود شد . اما آثار خود را در زبان های هندی اردو و بنگالی برای همیشه گذاشت . بطوری که گفتار فارسی برای اردو زبانان تا حدودی قابل فهم است و حدود ۳۰۰۰ کلمه در محاوره هندیان از زبان فارسی موجود است . شاعران بزرگی چون بیدل دهلوی زیب النسا و امیرخسرو دهلوی یادگاران درخشان حضور زبان فارسی در هندوستان هستند . در دوره قاجار زبان فارسی دچار رکود شد که تجزیه ایران توسط بیگانه به آن شدت بخشید . اما در عصر معاصر با ورود علم زبان شناسی به ایران بزرگان ادب دست به حفظ آن کردند . دانشنامه ها لغتنامه هایی چون لغتنامه دهخدا معین و عمید و کتاب های مرجع حاصل تلاش ایشان است . امروزه زبان فارسی زبان رسمی ایران و افغانستان و تاجیکستان است و همچنین در منطقه بخارای ازبکستان زبان محلی مردم آنست . چو رود میرود این پارسی به قوّت طبع نه مرکبی است که از وی سبق برد تازی سعدی
درباره این سایت